صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع مادر، نقشی حیاتی در توسعه اقتصادی و صنعتی کشورها ایفا میکند. ایران یکی از ده تولیدکننده برتر فولاد در جهان است که ظرفیت بالایی برای حضور در بازارهای بین المللی دارد. میلگرد، یکی از پر مصرفترین محصولات نهایی زنجیره فولاد است و سهم قابل توجهی از سبد صادراتی محصولات صنعتی ایران را به خود اختصاص میدهد. صادرات این محصول استراتژیک، علاوه بر ارزآوری قابل توجه، باعث تنظیم بازار داخلی، افزایش تولید و بهره وری کارخانهها و ایجاد اشتغال پایدار نیز میشود.
با این وجود، ورود به عرصه صادرات میلگرد، همانند هر فعالیت تجاری بین المللی دیگری، با پیچیدگیها، قوانین و نوسانات خاص خود همراه است. تجار و بازرگانان فعال در این حوزه، باید با آگاهی کامل از شرایط بازار جهانی، قوانین داخلی مربوط به عوارض و ممنوعیتهای احتمالی و شناخت دقیق تولیدکنندگان برتر، در این مسیر گام بردارند.
آیا ایران میلگرد صادر می کند
بله، ایران یکی از تولیدکنندگان بزرگ میلگرد در منطقه خاورمیانه است و به عنوان یک صادرکننده مهم و تاثیرگذار در این بازار شناخته می شود. با توجه به ظرفیت تولید سالانه بیش از 30 میلیون تن فولاد خام، تولید میلگرد در ایران، فراتر از نیاز مصرف داخلی است. این مازاد تولید، فرصتی طلایی برای صادرات و کسب درآمدهای ارزی فراهم کرده است.
بر اساس آمارهای منتشر شده توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و گمرک جمهوری اسلامی ایران، سالانه حجم قابل توجهی از انواع میلگرد ساده و آجدار از ایران صادر میشود. مقاصد اصلی صادرات میلگرد ایران، عمدتا شامل کشورهای همسایه و منطقهای است. کشورهایی مانند عراق، سوریه، افغانستان، ترکیه، ترکمنستان و پاکستان، از جمله بزرگترین واردکنندگان میلگرد ایران هستند. در سال های اخیر، بازارهای جدیدی در شرق آسیا و آفریقا نیز به روی میلگرد ایرانی گشوده شده است که نشان از کیفیت قابل قبول و قیمت رقابتی این محصول دارد.
میزان سود صادرات میلگرد
تعیین یک مقدار ثابت به عنوان سود صادرات میلگرد، امکان پذیر نیست. این سود یک متغیر شناور است و به عوامل متعددی بستگی دارد. با این حال، میتوان گفت که حاشیه سود این فعالیت تجاری، حدود 15 الی 30 درصد است. عوامل کلیدی تعیین کننده میزان سود، عبارتند از:
- قیمت جهانی فولاد
- نرخ ارز
- قیمت تمام شده داخلی
- هزینه های لجستیک و حمل بینالمللی
- عوارض صادراتی
- شرایط قرارداد (اینکوترمز)
عوارض صادرات میلگرد
عوارض صادراتی، یکی از ابزارهای مهم دولت برای مدیریت بازار فولاد است. هدف اصلی از وضع این عوارض، جلوگیری از کمبود محصول در بازار داخلی و کنترل جهشهای قیمتی است که میتواند به پروژه های عمرانی و بخش ساخت و ساز کشور، آسیب بزند. میزان این عوارض، ثابت نیست و به صورت دورهای توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) و ستاد تنظیم بازار، تعیین و ابلاغ می شود. ساز و کار تعیین عوارض معمولا به شرح زیر است:
- اگر میزان تقاضا در داخل کشور بالا بوده و عرضه پاسخگو نباشد، دولت برای کاهش جذابیت صادرات و هدایت محصول به بازار داخلی، عوارض را افزایش می دهد.
- در صورتی که قیمت میلگرد در بازار داخلی به شکل غیر متعارفی افزایش یابد، وضع یا افزایش عوارض صادراتی، یکی از اولین اقدامات کنترلی است.
- زمانی که قیمتهای جهانی بسیار بالا رود و صادرات را بیش از حد جذاب کند، دولت با وضع عوارض، تلاش میکند تا بخشی از این سود مازاد را به خزانه بازگردانده و از التهاب بازار داخلی جلوگیری کند.
ممنوعیت صادرات میلگرد
ممنوعیت کامل صادرات میلگرد، یک اقدام سختگیرانه است که دولت تنها در شرایط بسیار خاص و بحرانی، به آن متوسل می شود. این اتفاق معمولا زمانی رخ می دهد که بازار داخلی با کمبود شدید مواجه شده و ابزارهایی مانند عوارض، کارایی خود را برای کنترل بازار، از دست داده باشند. در گذشته، در مقاطع زمانی کوتاهی، شاهد وضع ممنوعیتهای موقت بر صادرات برخی محصولات فولادی از جمله میلگرد بوده ایم.
هدف از این ممنوعیت، تضمین تامین نیاز پروژههای استراتژیک ملی، بخش مسکن و جلوگیری از توقف فعالیتهای عمرانی در کشور است. با این حال، سیاستگذاران از تبعات منفی این تصمیم نیز آگاه هستند. این تبعات منفی، عبارتند از:
- از دست رفتن بازارهای صادراتی
- آسیب به اعتبار تجاری ایران
- کاهش تولید
بنابراین، سیاست کلی دولت در سالهای اخیر، حرکت به سمت مدیریت بازار از طریق ابزارهای تعرفهای به جای ممنوعیت کامل بوده است. در حال حاضر (خرداد 1404)، ممنوعیت جامعی برای صادرات میلگرد وجود ندارد، اما صادرات تحت نظارت و منوط به رعایت قوانین و پرداخت عوارض مربوطه است.
درصد تفاوت قیمت میلگرد صادراتی
مقایسه مستقیم قیمت میلگرد صادراتی (به دلار) و قیمت داخلی (به ریال)، نیازمند در نظر گرفتن نرخ ارز و هزینههای جانبی است. با این حال، قیمت میلگرد صادراتی بر مبنای فوب (FOB) بنادر ایران، معمولا کمی بالاتر از قیمت درب کارخانه در داخل کشور است. دلایل این تفاوت قیمت، عبارتند از:
- پایه قیمت گذاری جهانی: قیمت صادراتی میلگرد، متاثر از عرضه و تقاضای جهانی و قیمت رقبایی مانند ترکیه و چین است که معمولا بالاتر از سطح قیمتهای کنترل شده داخلی است.
- جذابیت ارزی: فروشنده ترجیح میدهد با کسب درآمد ارزی، خود را در برابر تورم داخلی و نوسانات ریال، مصون نگه دارد.
- هزینههای جانبی صادرات: بخشی از این تفاوت قیمت، هزینههایی مانند حمل تا بندر، هزینههای گمرکی، بازرسی و دریافت مجوزها را پوشش میدهد.
همچنین، در دورههایی که نرخ ارز افزایش مییابد یا تقاضای جهانی برای فولاد بالا است، این شکاف قیمتی بزرگتر شده و میتواند به 20 تا 25 درصد یا حتی بیشتر نیز برسد. در مقابل، در زمان رکود بازارهای جهانی و ثبات نرخ ارز، این تفاوت قیمتی کاهش مییابد. برای یک تحلیل دقیق، باید قیمت FOB دلاری را به ریال تبدیل کرده و سپس با قیمت روز میلگرد در بازار داخلی، مقایسه کنید.
جدول لیست کارخانه های میلگرد صادراتی
ایران دارای کارخانههای فولاد متعددی است که محصولات خود را با استانداردهای جهانی تولید و صادر میکنند. در جدول زیر، برخی از مهمترین کارخانه های صادرکننده میلگرد را مشاهده میکنید:
استان |
محصولات صادراتی اصلی |
توضیحات |
نام کارخانه |
خراسان رضوی |
میلگرد آجدار، شمش فولادی |
یکی از بزرگترین و معتبرترین صادرکنندگان میلگرد در شرق کشور. |
مجتمع فولاد خراسان (نیشابور) |
اصفهان |
میلگرد، تیرآهن، ریل |
اولین و بزرگترین تولیدکننده محصولات ساختمانی در ایران با شهرت جهانی. |
ذوب آهن اصفهان |
اصفهان |
میلگرد ساده و صنعتی، کلاف |
تولیدکننده تخصصی انواع میلگرد با سایزهای متنوع و کیفیت بالا. |
فولاد کویر کاشان |
آذربایجان شرقی |
میلگرد آجدار |
دارای موقعیت استراتژیک برای صادرات به کشورهای همسایه شمالی و غربی. |
فولاد آذربایجان (میانه) |
خوزستان |
میلگرد، مفتول |
استفاده از تکنولوژی پیشرفته و نزدیکی به بنادر جنوبی برای صادرات. |
فولاد روهینا جنوب |
یزد |
میلگرد آجدار |
یکی از تولیدکنندگان فعال در مرکز ایران، با پتانسیل صادراتی بالا. |
مجتمع فولاد بافق |
یزد |
میلگردهای آلیاژی و صنعتی |
تولیدکننده تخصصی فولادهای خاص با کاربردهای صنعتی و صادراتی. |
فولاد آلیاژی ایران |
خوزستان |
میلگرد، لوله بدون درز |
از قدیمیترین واحدهای صنعتی کشور با دسترسی عالی به مسیرهای صادراتی. |
گروه ملی صنعتی فولاد ایران |
آموزش کامل نحوه صادرات میلگرد
صادرات میلگرد، یک فرآیند تجاری چند مرحلهای و تخصصی است. در ادامه، گامهای اصلی این فرآیند را به صورت خلاصه و کاربردی، توضیح میدهیم:
- بازاریابی و یافتن مشتری
اولین و مهمترین گام، شناسایی بازارهای هدف و یافتن خریداران معتبر است. این کار میتواند از طریق شرکت در نمایشگاههای بینالمللی فولاد، استفاده از پلتفرمهای تجارت آنلاین، ارتباط با رایزنان بازرگانی ایران در کشورهای هدف و یا همکاری با شرکتهای مدیریت صادرات، انجام شود.
- دریافت کارت بازرگانی
هرگونه فعالیت صادراتی و وارداتی در ایران، مستلزم داشتن کارت بازرگانی معتبر از اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی است.
- مذاکره و عقد قرارداد
پس از یافتن مشتری، مرحله مذاکره بر سر جزئیات معامله آغاز میشود. این جزئیات شامل گرید و استاندارد میلگرد، سایز، تناژ، قیمت واحد (معمولا به صورت دلار بر تن)، شرایط پرداخت و شرایط تحویل بر اساس اینکوترمز است. تمامی این توافقات باید در یک قرارداد رسمی و دو جانبه، ثبت شود.
- تامین کالا
صادرکننده باید میلگرد مورد نیاز را از کارخانههای معتبر داخلی که محصول با کیفیت صادراتی تولید میکنند، خریداری نماید. در این مرحله، هماهنگی برای بسته بندی صادراتی و علامت گذاری طبق درخواست خریدار، اهمیت زیادی دارد.
- اخذ مجوزهای لازم
صادرات میلگرد، ممکن است نیازمند اخذ مجوز از وزارت صمت باشد. صادر کننده باید با مراجعه به سامانههای مربوطه، برای ثبت سفارش و دریافت مجوزهای ضروری، اقدام کند.
- اظهار به گمرک
پس از آماده شدن محموله، صادر کننده باید کالا را به گمرک محل صدور حمل کرده و فرآیند اظهار گمرکی را از طریق یک کارگزار گمرکی معتبر، آغاز کند. اسناد مورد نیاز شامل فاکتور فروش، لیست بسته بندی، کپی قرارداد و مجوزهای اخذ شده است.
- پرداخت عوارض و هزینه های گمرکی
گمرک پس از ارزیابی کالا، مبلغ عوارض صادراتی و سایر هزینه های گمرکی را تعیین میکند که صادر کننده موظف به پرداخت آن است.
- حمل و نقل بینالمللی
صادرکننده باید با یک شرکت حمل و نقل بینالمللی، برای رزرو کشتی یا تریلی جهت حمل محموله به مقصد نهایی، قرارداد ببندد. پس از بارگیری کالا، بارنامه صادر میشود که یکی از اسناد کلیدی معامله است.
- دریافت گواهی مبدا و بازرسی
صادرکننده باید از اتاق بازرگانی، گواهی مبدا دریافت کند. همچنین بسیاری از خریداران، ارائه گواهی بازرسی کیفی و کمی، از یک شرکت بازرسی بینالمللی معتبر را در مبدا الزامی میدانند.
10-ارسال اسناد و تسویه حساب
در نهایت، مجموعه کامل اسناد حمل از طریق بانک به خریدار ارسال میشود تا او بتواند کالا را در گمرک مقصد، ترخیص کند. با ارائه اسناد، فرآیند تسویه حساب نهایی، طبق شرایط قرارداد انجام میگیرد.
به طور کلی، صادرات میلگرد فرصتی استثنایی برای فعالان صنعت فولاد ایران است تا از ظرفیتهای تولیدی کشور برای کسب درآمدهای ارزی و حضور در بازارهای جهانی، بهره ببرند. البته موفقیت در این عرصه، نیازمند دانش فنی، آگاهی از قوانین متغیر داخلی، درک صحیح از دینامیک بازارهای بینالمللی و برقراری ارتباطات تجاری موثر است.
مجموعه آهن پخش با سالها تجربه در زمینه عرضه و توزیع انواع آهن آلات و شناخت نوسانات این بازار، میتواند به عنوان مشاوری امین و قابل اعتماد، کسب و کارها را در مسیر پر چالش، اما سودآور تجارت فولاد، یاری کند. پیمودن این مسیر با راهنمایی متخصصان آهن پخش، ریسک صادرات را کاهش داده و شانس موفقیت شما را به حداکثر می رساند.