در صنایع فولاد محصولات بی‌شماری با ویژگی‌های متنوع وجود دارند که هر یک برای مقصدی خاص مهندسی شده‌اند. در میان خیل گسترده محصولات فولادی، دو دسته اصلی ورق‌های فولادی، یعنی ورق نورد گرم (ورق سیاه) و ورق نورد سرد، نقش محوری ایفا می‌کنند. ورق سیاه، محصولی خشن با سطحی مات و تلورانس ابعادی نه چندان دقیق است که به عنوان ماده اولیه بسیاری از فرایندها به کار می‌رود؛ اما زمانی که دقت، ظرافت و سطحی بی‌نقص مورد نیاز باشد، ورق روغنی یا به بیان فنی‌تر ورق نورد سرد (Cold Rolled Steel Sheet)، وارد میدان می‌شود. این محصول از لحاظ ظاهری و خواص مکانیکی نیز دنیای متفاوتی را به نمایش می‌گذارد و پایه و اساس ساخت محصولاتی است که روزانه با آن‌ها سر و کار داریم.
ورق روغنی (نورد سرد) چیست
ورق روغنی نام رایج و بازاری برای ورق‌های فولادی است که از طریق فرایند نورد سرد تولید می‌شوند. علت این نام‌گذاری، آغشته بودن سطح نهایی ورق به لایه‌ای از روغن محافظ است که از آن در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی در طول زمان انبارداری و حمل و نقل محافظت می‌کند؛ اما هویت اصلی این محصول در فرایند تولید آن نهفته است.
بر خلاف ورق سیاه که در دماهای بسیار بالا (بیش از 900 درجه سانتیگراد) نورد می‌شود، ورق روغنی از عبور دادن ورق سیاه (پس از طی مراحل آماده سازی) از میان غلتک‌های نورد در دمای اتاق یا نزدیک به آن به دست می‌آید. کاهش دمای فرایند، تأثیر شگرفی بر خواص نهایی محصول دارد. فرایند نورد سرد باعث می‌شود ساختار کریستالی فولاد دستخوش تغییر شده و محصول نهایی دارای ویژگی‌های برجسته‌ای همچون سطح بسیار صاف و صیقلی، دقت ابعادی فوق‌العاده و خواص مکانیکی بهبود یافته باشد.
به دلیل عدم تشکیل پوسته اکسیدی در دمای پایین، سطح ورق روغنی کاملاً براق و یکنواخت است و کنترل بسیار دقیقی بر روی ضخامت آن وجود دارد. این فرایند موجب پدیده‌ای به نام کار سختی (Work Hardening) می‌شود که استحکام فولاد را افزایش می‌دهد.
روش تولید ورق روغنی
تولید ورق روغنی یک فرایند چند مرحله‌ای و دقیق است که با ورق سیاه آغاز شده و با محصولی زیبا و مهندسی شده پایان می‌یابد. این فرایند صنعتی با آماده‌سازی کلاف ورق سیاه به عنوان ماده اولیه شروع می‌شود. در اولین قدم که اسیدشویی (Pickling) نام دارد، کلاف ورق از حوضچه‌های اسیدی عبور می‌کند تا پوسته‌های اکسیدی روی سطح آن به طور کامل پاک شده و سطحی تمیز برای مرحله بعد آماده شود.
مرحله کلیدی بعدی، نورد سرد (Cold Rolling) است. در این بخش که قلب فرایند محسوب می‌شود، کلاف اسیدشویی شده در دمای اتاق به صورت پیوسته از میان چندین مجموعه غلتک قدرتمند عبور داده می‌شود. فشار بسیار بالای این غلتک‌ها ضخامت ورق را به تدریج و با دفت بسیار بالا کاهش می‌دهد.
برای بازگرداندن خاصیت انعطاف‌پذیری، ورق را تحت عملیات حرارتی کنترل شده آنیلینگ یا بازپخت (Annealing) قرار می‌دهند. در این مرحله، کلاف‌ها در کوره‌های مخصوص و در اتمسفر محافظ حرارت دیده و به آرامی سرد می‌شوند تا تنش‌های داخلی آن‌ها آزاد شده و نرم و آماده فرم‌دهی شوند.
پس از آنیلینگ، ورق یک پاس نورد سبک را تحت عنوان نورد پوسته‌ای یا تمپر رولینگ (Temper Rolling) تجربه می‌کند تا به صافی و کیفیت سطح نهایی دست یابد. در نهایت، برای محافظت از سطح حساس ورق، یک لایه روغن محافظ روی آن پاشیده شده و محصول نهایی به صورت کلاف یا شیت بسته‌بندی می‌گردد.
انواع ورق روغنی
ورق‌های روغنی بر اساس میزان قابلیت کشش و فرم‌پذیری که به ترکیب شیمیایی و فرایند تولید آن‌ها بستگی دارد، به گریدهای مختلفی تقسیم می‌شوند. این گریدبندی به مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا دقیقاً ورق مورد نیاز برای عملیات خم‌کاری یا پرس‌کاری خود را انتخاب کنند.
- ورق روغنی ST12
پرکاربردترین نوع این محصول، ورق روغنی ST12 است که به عنوان ورق با کشش معمولی شناخته می‌شود. این گرید برای کاربردهایی که نیاز به شکل‌دهی و خم‌کاری‌های ساده دارند، مانند ساخت بدنه کابینت‌ها و پروفیل‌های عمومی، یک انتخاب ایده‌آل و اقتصادی است.
- ورق روغنی ST13
یک پله بالاتر، ورق روغنی ST13 یا گرید نیمه‌کششی قرار دارد. این ورق قابلیت فرم‌پذیری بیشتری نسبت به ST12 داشته و در مواردی که نیاز به پرس‌کاری با عمق کم تا متوسط وجود دارد، عملکرد مطلوبی از خود نشان می‌دهد.
- ورق روغنی ST14
برای پیچیده‌ترین عملیات شکل‌دهی، از ورق روغنی ST14 که به گرید فوق کششی معروف است، استفاده می‌شود. این نوع ورق دارای بهترین خاصیت شکل‌پذیری است و می‌تواند کشش‌های عمیق و پیچیده را بدون گسیختگی تحمل کند. این ویژگی آن را به گزینه اصلی برای ساخت قطعات حساس و پیچیده خودرو مانند فیلتر روغن یا بخش‌های خاصی از بدنه تبدیل کرده است.
کاربرد ورق روغنی
ترکیب منحصربه‌فرد از سطح زیبا، دقت ابعادی و قابلیت فرم‌پذیری، ورق روغنی را به ماده‌ای کلیدی در صنایع گوناگون تبدیل کرده است. در رأس این صنایع، صنعت خودروسازی قرار دارد که بزرگ‌ترین مصرف‌کننده ورق روغنی برای ساخت بخش‌های قابل رویت بدنه مانند درب‌ها سقف و گلگیرها است.
در صنعت لوازم خانگی برای تولید بدنه محصولاتی چون یخچال، ماشین لباسشویی و اجاق گاز به طور گسترده از این ورق استفاده می‌شود تا علاوه بر استحکام، ظاهری زیبا و آماده برای رنگ‌آمیزی داشته باشد. در ساخت مبلمان و قفسه‌های فلزی مانند انواع کمدهای اداری و سیستم‌های قفسه‌بندی فروشگاهی، به دلیل سطح صاف و دقت بالای ورق روغنی، از آن استفاده می‌شود. این ورق به عنوان ماده اولیه اصلی برای تولید محصولات دیگری همچون ورق‌های گالوانیزه و ورق‌های رنگی به کار می‌رود.
ابعاد ورق روغنی
ورق‌های روغنی از نظر ابعاد دارای استانداردهای مشخصی در بازار هستند که شناخت آن‌ها برای فعالان صنعتی ضروری است. از نظر ضخامت، این ورق‌ها معمولاً در بازه 0.3 میلی‌متر تا 3 میلی‌متر تولید و عرضه می‌شوند. عرض استاندارد آن‌ها نیز به دو صورت 1000 میلی‌متر (معادل 1 متر) و 1250 میلی‌متر (معادل 1.25 متر) تعریف شده است. این محصول نهایی از نظر فرم عرضه به دو شکل اصلی در دسترس است. فرم اول کلاف یا رول است که برای خطوط تولید اتوماتیک و مصارف صنعتی با حجم بالا کاربرد دارد و فرم دوم، شیت یا ورق‌های از پیش برش خورده با ابعاد استاندارد مانند 1000 در 2000 میلی‌متر است که برای پروژه‌های کوچک‌تر و کارگاهی مناسب است.
برای انتخاب دقیق ورق روغنی متناسب با نیاز پروژه خود و استعلام قیمت روز، کارشناسان ما در فروشگاه اینترنتی آهن پخش آماده ارائه مشاوره تخصصی به شما هستند.
