گالوانیزاسیون به فرآیند پوشش دهی ورق فولادی با استفاده از فلز روی گفته می شود. در طی این فرآیند ورق فولادی در برابر خوردگی و زنگ زدن مقاوم می گردد. گالوانیزاسیون به روش های مختلفی انجام می گیرد که در این مطلب از سایت آهن پخش به بررسی این روش ها خواهیم پرداخت. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ورق های گالوانیزه و همچنین اطلاع از لیست قیمت ورق گالوانیزه کارخانجات مختلف به سایت آهن پخش مراجعه نمایید.
انواع گالوانیزه کردن
انواع روش‌های گالوانیزاسیون برای محافظت از فلزات، به‌ویژه فولاد، در برابر زنگزدگی و خوردگی شامل موارد زیر است:
- گالوانیزه گرم (Hot-Dip Galvanizing):
این روش رایج ترین روش گالوانیزاسیون می باشد که قدیمی ترین روش نیز هست. در این روش ورق مورد نظر برای گالوانیزاسیون که عموما از جنس فولاد است را در حوضچه روی مذاب که دمای آن به 460 درجه سانتیگراد می رسد، غوطه ور می کنند، پس از آن واکنش های شیمیایی بین فلز روی و فولاد آغاز می گردد که منجر به تشکیل لایه هایی از ترکیب روی و آهن بر سطح فولاد شده و سپس با قرار گرفتن پوشش روی در معرض کربن و اکسیژن، یک لایه آلیاژی مقاوم در برابر ساییدن، زنگ زدن و خوردگی بر سطح فلز پایه ایجاد می گردد. از دلایل برتری این روش سادگی فرایند انجام آن در مقابل سایر روش ها می باشد. در این روش می توان لایه هایی به ضخامت 100 تا 130 میکرون بر روی سطح فلز پایه ایجاد نمود. از مزیت های این روش می توان به ضخامت بالاتر لایه ی محافظ، مقاومت بالاتر در مقابل زنگ زدن و خوردگی و سهولت انجام آن اشاره نمود. از ورق های تولید شده با این روش در فضاهایی که پتانسیل بالاتری برای زنگ زدن و خوردگی دارند استفاده می شود. این فرایند پوششی ضخیم و مقاوم در برابر خوردگی ایجاد می‌کند. این پوشش ضخیم، بسیار مقاوم به خوردگی، سایش و شرایط آب‌وهوایی است. این روش برای سازه‌های سنگین مثل تیرآهن، دکل برق، نرده، لوله، پایه چراغ و... کاربرد دارد.
- گالوانیزه سرد (Cold Galvanizing یا Zinc-Rich Painting) :
گالوانیزه سرد یک روش پوشش‌دهی سطحی است که طی آن، لایه‌ای از رنگ یا اسپری حاوی روی (زینک) بر روی فلز (معمولاً فولاد) اعمال میشود تا از آن در برابر خوردگی محافظت کند. برخلاف گالوانیزه گرم، این روش به‌صورت مکانیکی یا شیمیایی و در دمای محیط انجام میشود و فلز در وان روی مذاب قرار نمی‌گیرد.
نحوه اجرا به این صورت است که سطح فلز ابتدا تمیزکاری میشود (با سندبلاست یا شوینده صنعتی) . سپس رنگ گالوانیزه پایه زینک که حاوی بیش از ۹۰٪ پودر روی است، با قلم، پیستوله یا اسپری روی سطح اعمال می‌گردد. پس از خشک شدن، لایه‌ای نازک ولی رسانا از روی روی سطح باقی می‌ماند که از زنگزدگی جلوگیری می‌کند.
- گالوانیزه الکترولیتی (Electro-Galvanizing) :
گالوانیزه الکترولیتی یا الکترودپوزیت زینک یکی از روش‌های پوشش‌دهی سطح فلزات با روی است که با استفاده از جریان برق مستقیم در یک حمام الکترولیت حاوی نمک روی انجام میشود. در این فرآیند، یون‌های روی با کمک الکتریسیته روی سطح فلز پایه (معمولاً فولاد یا آهن) ته‌نشین می‌شوند و لایه‌ای محافظ ایجاد می‌کنند.
نحوه اجرا :
- آماده‌سازی سطح: چربی‌زدایی، زنگ‌زدایی و تمیزکاری کامل سطح فلز
- غوطه‌وری در حمام الکترولیت: حاوی محلول سولفات یا کلرید روی
- اعمال جریان برق مستقیم: فلز پایه به عنوان کاتد و یک صفحه روی به عنوان آند
- رسوب یون‌های روی روی سطح فلز پایه در اثر جریان برق
- گالوانیزه مکانیکی (Mechanical Plating) :
در این فرایند، ذرات روی با برخورد مکانیکی به سطح فلز می‌چسبند. مناسب برای قطعات رزوه‌دار یا حساس به گرما است. در این روش، ذرات پودری روی توسط انرژی مکانیکی و اصطکاک به سطح فلز می‌چسبند. پوشش ضخامت یکنواختی دارد و به علت عدم استفاده از حرارت، برای قطعات حساس مثل پیچ‌ها و مهره‌ها بسیار مناسب است. کاربرد این روش در پیچ، مهره، قطعات ریز با دقت بالا می باشد.
- گالوانیزه حرارتی پاششی (Thermal Spray Zinc Coating) :
در این روش، مفتول یا پودر روی در شعله گازی یا پلاسما ذوب و با فشار بالا به سطح قطعه پاشیده میشود. این روش امکان اجرای پوشش روی سطوح بزرگ، نامنظم و در محل پروژه را فراهم می‌سازد. این روش در اسکلت‌های ساحلی، سازه‌های بتنی مسلح، تعمیر سازه‌های فولادی کاربرد دارد.
در جدول زیر، مزایا، معایب و کاربردهای صنعتی هر یک از انواع گالوانیزاسیون به‌صورت خلاصه آمده است:
| نوع گالوانیزاسیون | مزایا | معایب | کاربرد صنعتی |
|---|---|---|---|
| گالوانیزه گرم | مقاومت بالا در برابر خوردگی، پوشش یکنواخت، عمر طولانی | ظاهر نه‌چندان صاف، امکان تاب برداشتن قطعات نازک | تیرآهن، لوله، پیچ و مهره، سازه‌های فولادی |
| گالوانیزه سرد | اجرای سریع، هزینه کم، مناسب برای ترمیم موضعی | مقاومت پایین‌تر نسبت به خوردگی، دوام کمتر | سازه‌های سبک، تجهیزات موقت، تعمیرات |
| گالوانیزه الکترولیتی | سطح صاف و براق، مناسب برای قطعات ظریف | پوشش نازک‌تر، حساس به آسیب مکانیکی | قطعات خودرو، لوازم خانگی، صنایع الکترونیک |
| گالوانیزه مکانیکی | بدون حرارت، مناسب برای قطعات رزوه‌دار | محدودیت ابعاد، کاربرد محدودتر | پیچ، مهره، واشر، قطعات مهندسی کوچک |
| پاشش حرارتی روی | امکان اجرا روی سطوح بزرگ، ضخامت قابل تنظیم | نیاز به تجهیزات خاص، هزینه بیشتر | سازه‌های ساحلی، اسکلت فلزی، تعمیرات |
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ورق گالوانیزه می توانید به مقاله "انواع ورق گالوانیزه" در بخش دانش نامه سایت مراجعه کنید.
